Biri Bitcoin'i “gömdüğünde”, yaygın bir argüman, 16 yıldan fazla sürede Bitcoin'in yaygın olarak kullanılan bir ödeme yöntemi olarak kendini kanıtlayamadığıdır. Ve bu doğru. Neden çok az insan Bitcoin ile ödeme yapıyor ve bu, Bitcoin'in başarısız olduğu anlamına mı geliyor?
Bir Varlığın Ödeme Yöntemi Olabilmesi İçin Ne Gerekiyor?
Takasın yasaklanmadığı ülkelerde, teorik olarak insanlar her şeyle ödeme yapabilir — inekler, deniz kabukları veya hatta devasa taş plakalar. Bu varlıklar bir zamanlar ödeme aracı olarak kullanılmış olsa da, bugün pek popüler değiller. İnsanlar hükümet tarafından çıkarılan parayı tercih eder.
Neden? Cevap basit. Bir varlığın popüler bir ödeme yöntemi haline gelebilmesi için iki faktör gereklidir:
- Satıcıların istekliliği — varlığı mal ve hizmetlerin ödemesi olarak kabul etme isteği.
- Alıcıların istekliliği — bu varlığı mal ve hizmetlerin ödemesi olarak verme isteği.
Hükümet tarafından çıkarılan para birimleriyle, bu isteklilik yasalarla zorunlu kılınır: Devletler, paralarının satıcılar tarafından kabul edilmesini ve alıcılar tarafından kullanılmasını zorunlu kılar. Onları kullanmaya zorlanıyor muyuz? Evet, ama tamamen değil. Hatta gönüllü olarak da, hükümet parasını seçeriz çünkü biliyoruz ki, her karşı taraf yasal olarak onu kabul etmek zorundadır.
Bitcoin bu özelliğe sahip değildir. Yakın zamana kadar, El Salvador bir istisna idi. Ancak Ocak ayı sonunda, El Salvador'un “Bitcoin Yasası” değiştirildi. İşte Samson Mow tarafından yapılan çeviri:
Ayrıca, bazı ülkelerde Bitcoin ile ödeme yapılması yasaktır. Örneğin, Mısır tüm kripto para işlemlerini yasaklarken, Rusya'da alıcıların kripto ile ödeme yapmalarına izin verilir ancak satıcılar bunu kabul edemez (yani, kripto sadece yabancı satıcılarla yapılan işlemlerde kullanılabilir).
Bu noktada, makale burada bitebilirdi. Sonuçta, Bitcoin'in neden popüler bir ödeme yöntemi haline gelemediğinin cevabı oldukça açık: Bitcoin, yasal ödeme aracı statüsüne sahip hükümet para birimleriyle rekabet edemez.
Ancak yakın zamanda, Breez ve 1A1z, Bitcoin'in bir ödeme yöntemi olarak kullanımına dair bir rapor yayınladılar ve Bitcoin ödeme altyapısının hızla geliştiğini, Bitcoin'in hem geleneksel hem de dijital ekonomilerde aktif olarak kullanıldığını iddia ettiler.
Bana göre, raporun yazarları umut dolu düşünce ile gerçeği karıştırıyorlar, ancak bu durum, satıcıların ve alıcıların ödeme için muhtemelen neden Bitcoin'i tercih edebileceğine ışık tutuyor.
Bitcoin'i Satıcılar ve Alıcılar İçin Çekici Kılan Nedir?
Breez ve 1A1z tarafından vurgulanan çoğu anlatı iyi bilinen ve açık ifadelerle sunulmuştur.
Satıcılar için, Bitcoin şunları sunar:
- Düşük giriş engelleri. Ödeme kabul etmeye başlamak için bürokratik prosedürler veya doğrulamalar gerekmez. Müşteriye sadece bir adres veya fatura sağlamak yeterlidir.
- Daha geniş kitle. Gelişmemiş bankacılık sistemlerine sahip veya küresel ödeme sağlayıcılarının faaliyet göstermediği bölgelerdeki müşterilere erişim.
- Hızlı takas. Özellikle Lightning Network ile.
- Daha düşük işlem ücretleri. Kredi kartı ücretlerini (yaklaşık %3,5) veya döviz dönüşüm maliyetlerini önler.
- İade (chargeback) riski yok. Tartışmalı işlemlerden kaynaklanan idari maliyetleri ortadan kaldırır.
- Gelir artışı. Örneğin, alan adı kayıt şirketi Namecheap, Bitcoin ödemelerini benimsedikten sonra %23 gelir artışı gözlemledi.
Alıcılar için, Bitcoin şunlar nedeniyle çekicidir:
- Anonimlik. Kişisel veriler açığa çıkmadan yapılan ödemeler.
- Düşük ücretler. Özellikle Lightning Network üzerinden.
- Küresel erişilebilirlik. Devletler arasındaki ilişkilere bakılmaksızın dünyanın her yerinden bir satıcıya ödeme yapabilme imkanı.
- Paranın satıcıya ulaşana kadar tam kontrolü.
Ve en çarpıcı nokta: Eğer herkes Bitcoin ile ödeme yapıp kabul etseydi, hiç kimsenin sürekli değer kaybeden fiat para tutmasına gerek kalmazdı!
Bu listeden, Bitcoin'in satıcılar için alıcılara göre daha avantajlı olduğu anlaşılmaktadır. Bazı satıcı avantajları, alıcılar için dezavantajlar yaratabilir. Örneğin, satıcıların ödeme işleme ücretlerinde yaşanan azalma, kısmen Bitcoin işlem ücretlerinin alıcılara devredilmesinden kaynaklanır. Benzer şekilde, iade işlemlerinin olmaması, satıcıların dolandırıcılık riskini azaltırken, alıcıların dolandırıcılığa karşı savunmasızlığını artırır.
Bu durum, Bitcoin'in ödeme yöntemi olarak düşük benimsenmesini açıklayabilir mi? Belki satıcılar bunu kabul etmeye istekliyken, alıcılar harcamaya hevesli değildir? O halde, Breez ve 1A1z raporunun “en parlak başarısını” vurgulaması şaşırtıcı değildir: Şimdi 650 milyondan fazla kullanıcının Bitcoin ve Lightning Network ödeme altyapısına erişimi var.
Bu altyapıya erişim gerçekten mevcut. Ancak, bunu kullanma konusunda gözlemlenebilir bir istek yoktur.
Alıcılar ve Satıcılar Bitcoin'te Ne Eksik Buluyor?
Hiç alışveriş yapmak için Bitcoin kullandınız mı? Ben üç kez kullandım.
- Meraktan: Nasıl çalıştığını test etmek için. Her şey yolunda gitti, ancak memnun kaldığımı söyleyemem. Sonuçta, daha az bitcoin ile ayrıldım! Bitcoin, hazine gibi hissettiriyor. Harcamak israf gibi geldi: elinde tutsaydım, daha sonra daha fazlasını satın alabilirdim.
- Fiat paraya erişim kesildiğinde: Telefonum bozuldu, dijital ödeme kartlarımı ve çevrimiçi bankacılık için eSIM'imi alarak. Bir hafta sonu akşamıydı ve pazartesi sabahına kadar tamamen fiat paradan yoksun kaldım. Ancak bilgisayarımdan Bitcoin ile ödeme yapabildim; Bitcoin kabul eden bir satıcı buldum ve ihtiyacım olanı satın aldım.
- İndirim için: Bir satıcı, Bitcoin ödemelerinde %2,5 indirim teklif etti. Bitcoin harcadım ve fiat para kullanarak tamamladım, böylece biraz daha fazla bitcoin elde ettim. Satıcı da fayda sağladı — çünkü kart işlem ücretleri onlara daha fazla maliyet çıkaracaktı.
Bir alıcı olarak, fiat para mevcut olmadığında Bitcoin benim için işe yarıyor. Ancak fiat param varsa, onu harcamayı tercih ederim — çünkü o daha az “değerli”. Ayrıca, fiat ödemelerde benim için hiçbir ücret yoktur ve iade (chargeback) imkanı tanır.
Bitcoin'de iade (chargeback) işlemleri, emanet hizmetleri aracılığıyla mümkündür. Bitcoin harcamaya yönelik isteksizlik, indirimlerle çözülebilir. Eğer satıcılar Bitcoin ödemelerinde indirim sunarsa, sahipler daha fazla harcama yapabilir. Breez ve 1A1z raporu, Bitcoin indirimleri sunan bir ödeme işlemcisi olan MoneyBadger'ı örnek veriyor. Ancak böyle durumlar nadirdir. Genellikle satıcılar, bitcoin kabul etmeye yeterince istekli olmadıkları için indirim sunmazlar.
Satıcılar için ne eksik? Daha önce de belirttiğim gibi: ödeme yöntemleri, alıcılar ve satıcılar bunları kullanmaya istekli olduğunda gelişir. Satıcılar, onların satıcılarının — tedarikçiler veya ortaklar — Bitcoin'i kabul edip etmeyeceğinden şüphe duyuyor. Ben, bir satıcı olarak Bitcoin kabul etsem bile, muhtemelen likidite sağlamak için onu fiat paraya çevireceğim. Bu, bitcoin'lerin satıcıların maliyetlerini azaltmak yerine artırdığı anlamına gelir. Bu durumda ne tür indirimlerden bahsedebiliriz?
Diğer Kripto Paralar Peki Ya?
Bitcoin, değer saklama aracı olarak eşi benzeri yoktur. Hem benzeri görülmemiş bir güvenlik düzeyi hem de enflasyona karşı koruma sağlar. Ancak ödeme yöntemi olarak, diğer kripto paraları neredeyse geçemez.
Günümüzde, giderek daha fazla insan ödeme yöntemi olarak stablecoin kullanıyor. Bu, kripto para ödeme altyapısının stablecoin etrafında gelişeceği anlamına gelir. Ve gelecekte, blok zincirleri bu altyapıyı barındıracak olan kripto paralar, bu yapıda yerlerini bulabilirler.
Eğer durum böyle olursa, Bitcoin “dijital altın” olarak kalabilir — güvenilir bir değer saklama aracı. Bu bile başarısızlık anlamına gelmez: Bitcoin bu konuda üstün performans sergiler. Ve eğer kripto dünyası bir varlığı saklayıp diğerini harcamaya karar verirse, Rabbit Swap olarak bundan sadece memnun oluruz. Sonuçta, bu, şu anda yaptığımız gibi — kayıt gerektirmeden, sınırsız ve en iyi oranlarla — kripto paraları takas etmeye devam edebileceğimiz anlamına gelir.
